ادبیات داستانی ایران در آغاز قرن معاصر تحت تأثیر آشنایی نویسندگان ایرانی با ادبیات مغرب زمین بود. آثار ادبی در این زمان در ایران تغییر کرد و به‌نوعی داستان‌نویسی مدرن شکل گرفت. نویسندگان مختلفی در این زمان سر برآوردند که هرکدام آثار ارزشمندی به ادبیات ایران هدیه کردند. آثاری که برای اولین بار ادبیات مردم کوچه و بازار در آن رایج بود و مشکلات و دغدغه‌های روزمره‌ی مردم در آن‌ها موردتوجه قرار می‌گرفت، این داستان‌ها اغلب چندلایه بودند و مشکلات اجتماعی در آن‌ها به‌شدت به چشم می‌آمد بزرگ علوی یکی از ارزشمندترین نویسندگان معاصر ایران است که آثارش رنگ و بوی آزادی‌خواهی دارد. «گیله مرد» یکی از آثار بسیار برجسته‌ی اوست که اگر آن را در دست بگیرید به این سادگی زمین نخواهید گذاشت.
درباره‌ی کتاب گیله مرد اثر بزرگ علوی
گیله مرد مجموعه‌ای از ۹ داستان است که از روی یکی از این داستان‌ها نام‌گذاری شده است. دیگر داستان‌های این کتاب عبارت‌اند از:
نامه‌ها
اجاره خونه
دزاشیب
یه ره‌نچکا
یک زن خوشبخت
رسوایی
خائن
پنج دقیقه پس از دوازده
داستان‌های کتاب گیله‌مرد همگی داستان‌هایی نمادین‌اند که مشهورترین و مهم‌ترین آن‌ها همان گیله مرد است. درباره‌ی گیله‌مرد نقدهای قابل‌توجهی وجود دارد. احمد عزتی پرور درباره‌ی این کتاب گفته است: «در واقع، گیله مرد و بلوچ، نماد دو تفکرند: انقلاب و شورش. هر دو در احساس ستم و تشخیص ستمگر محق و بر صوابند. تفاوت آن‌ها در اتخاذ روش‌های متفاوت است. برای یکی، هدف آن‌چنان گرامی است که شایسته نیست با هر وسیله‌ای بدان رسید. برای دیگری مهم رسیدن به هدف است؛ روش رسیدن اهمیت ندارد. آن دو، قربانیان نظامی واحد هستند اما به دو شکل واکنش نشان می‌دهند.»
خلاصه داستان گیله مرد
گیله مرد داستان دردناک زندگی مرد روستایی ساده‌ای است که از ظلم و ستم اربابان به ستوه آمده است. همسر و فرزندش را مأموران دولت کشته‌اند و حالا او به‌عنوان شورشی دستگیرشده است. دو امور او را به پاسگاهی در فومن می‌برند. تمام روایت داستان بین گیله مرد و این دو نفر است که یکی مرد بدطینتی به نام محمدعلی است و دیگری مردی بلوچ که بسیار ساکت است و به گیله مرد هم توجهی ندارد.
بخش‌های زیادی از داستان در ذهن گیله مرد اتفاق می‌افتد. او می‌خواهد انتقام بگیرد، چیز دیگری برایش مهم نیست. صدای جیغ‌های زنش صغرا را از دل جنگل می‌شنود و انگیزه‌اش برای مبارزه شدت می‌گیرد. این گروه سه نفره شب را در قهوه‌خانه‌ای بین‌راهی می‌گذرانند و بالاخره سکوت میان گیله مرد و مرد بلوچ شکسته می‌شود…
درباره‌ی بزرگ علوی نویسنده‌ی کتاب گیله مرد
سید مجتبی آقابزرگ علوی نویسنده‌ی ایرانی معاصر متولد سال ۱۲۸۲ در تهران بود. او را یکی از پیشگامان داستان‌نویسی مدرن در ایران می‌دانند. او مردی روشنفکر و مشروطه‌خواه بود و حتی در مجلس ملی ایران هم فعالیت داشت. او در دوران نوجوانی یک سال در آلمان درس خواند.
بزرگ علوی در عرصه‌های مختلفی فعالیت داشت. او در نویسندگی گروه ربعه را همراه فرزاد مسعود، مجتبی مینویی، صادق هدایت و دیگران تشکیل داد و برای فعالیت‌های سیاسی‌اش هم زندان را تجربه کرد. کتاب‌های ۵۳ نفر و ورق‌پاره‌های زندان حاصل این دوران از زندگی اوست.
مهم‌ترین اثر بزرگ علوی که بسیاری او را با این کتاب می‌شناسند چشم‌هایش نام دارد. او در این کتاب از زندگی کمال‌الملک الهام گرفته است. از میان آثار مهم بزرگ علوی می‌توان به کتاب‌های «چمدان»، «میرزا»، «سالاری‌ها»، «موریانه» و «روایت» اشاره کرد که کتاب روایت پس از مرگ او و در سال ۷۷ در ایران منتشر شد.
بزرگ علوی در سال‌های دهه‌ی بیست گرایش‌های کمونیستی داشت. او در حدود دهه‌ی سی آلمان را برای زندگی برگزید. پس از انقلاب او مدت کوتاهی در ایران زندگی کرد و درنهایت دوباره به آلمان بازگشت و سال ۱۳۷۵ در برلین درگذشت.
چرا باید کتاب گیله مرد را خواند؟
گیله‌مرد نمونه‌ای ناب در ادبیات معاصر ایران است. این کتاب درون‌مایه‌ای اجتماعی دارد و به خوبی توانسته است حال و اوضاع زمانه‌ی خود را منتقل کند. بزرگ علوی در گیله مرد بهتر از هر کتاب تاریخی تصویری از ایران آشوبناک آن روزها، بی‌عدالتی‌ها و رنج مردم رسم کرده است. هرکسی که به ادبیات علاقه‌مند است و درعین‌حال دغدغه‌ی دریافتن آنچه در گوشه‌ای از زمان بر مردمان کشورش گذشته است دارد باید این کتاب جذاب را بخواند. قلم بزرگ علوی به‌قدری زیبا و گیراست که خواندن تنها یک کتاب از او می‌تواند مقدمه‌ای برای خواندن تمام آثارش باشد.
انتشارات آوا نامه کتاب صوتی گیله مرد را عرضه کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است.
کتاب گیله مرد در دسته‌ی کتاب‌های داستان اجتماعی قرار دارد.
کتاب گیله مرد مناسب برای گروه سنی بزرگ‌سال است.
خوانش کتاب صوتی گیله مرد را آرمان سلطان‌زاده به عهده داشته است.
کتاب گیله مرد جزو کتاب‌های حجیم و بلند با موضوع داستان اجتماعی است. این کتاب برای افرادی که وقت بیشتری برای مطالعه دارند و می‌خواهند در زمینه‌ی داستان اجتماعی زمان بیشتری را به مطالعه اختصاص دهند انتخاب مناسبی است.
آنچه در بالا خواندید بررسی و نقد کتاب گیله مرد اثر بزرگ علوی بود. خرید و دانلود این اثر در همین صفحه امکان‌پذیر است. برای مطالعه‌ی دیگر کتاب‌ها در زمینه‌ی داستان اجتماعی می‌توانید به قسمت دسته‌بندی کتاب‌ها مراجعه و کتاب‌های این موضوع را یکجا مشاهده کنید.
در بخشی از کتاب گیله مرد می‌خوانیم
صغرا بچه را گذاشت زمین و شیون کشید…
– نمی‌خواهی فرار کنی؟
–نه!
بی‌اختیار جواب داد:«نه»؛ ولی دست و پای خود را جمع کرد. او تصمیم داشت با اینها حرف نزند. چون این را شنیده بود که با مأمور نباید زیاد حرف زد. اینها از هر کلمه‌ای که از دهان آدم خارج شود به نفع خودشان نتیجه می‌گیرند. در استنطاق باید ساکت بود. چرا بی‌خودی جواب بدهد. امنیه می‌خواست بفهمد که او خواب است یا بیدار و از خواب او فهمید دیگر جواب نمی‌دهد.
«ببین چه می گم!» صدای گرفته و سرماخورده بلوچ در نفیر باد گم شد. طوفان غوغا می‌کرد، ولی در اتاق سکوت وحشت‌زایی حکم‌فرما بود.
گیله‌مرد نفسش را گرفته بود.
«نترس!»
گیله‌مرد می‌ترسید. برای این‌که صدای زیر بلوچ که از لای لب و ریش بیرون می‌آمد، او را به وحشت می‌افکند.
«من خودم مثل تو راهزن بودم»
بلوچ خاموش شد. دل گیله‌مرد هری ریخت پائین، مثل‌اینکه اینها بویی برده‌اند.«مثل تو راهزن بوده‌ام.»نامسلمان دروغ می‌گوید. می‌خواهد از او حرف دربیاورد.
هیبت خاموشی امنیه بلوچ را متوحش کرد. آهسته‌تر سخن گفت:«امروز صبح که تو کروج تفتیش می‌کردم..»
در تاریکی صدای خش و خش آمد. مثل‌اینکه دستی به دسته‌های برگ توتون که از سقف آویزان بود خورد.
«تکان نخور می‌زنم!» صدای بلوچ قاطع و تهدیدکننده بود. گیله‌مرد در تاریکی دید که امنیه به‌طرف او قراول رفته است.
